Ken Kizi

Ken Kizi je bio američki pisac najpoznatiji po svom romanu Let iznad kukavičjeg gnezda i kontrakulturna ikona koja po mnogima predstavlja vezu između hipi generacije i beat generacije.

Rođen u Koloradu 1935. godine ovaj pisac veoma je popularan i danas, njegova dela veoma su čitana, a izuzetno je porasla i online prodaja knjiga .Ken Kizi studirao je na Univerzitetu u Oregonu i još za vreme studija oženio se svojom srednjoškolskom ljubavi sa kojom je imao troje dece. 1958. godine upisao se na program kreativnog pisanja, i tada donekle i počinje njegova karijera pisca.

Buran život kao inspiracija za najpopularniju knjigu

Ken Kizi došao je u kontakt sa narkoticima kada se dobrovoljno javio za eksperimentisanje sa drogom LSD, a potom i zaposlio kao noćni čuvar na psihijatriskom odeljenju te bolnice. Upravo tu otkrio je mnoštvo droga i dobio inspiraciju za njegov najpopularniji roman, Let iznad kukavičjeg gnezda. Ken Kizi tada postaje veliki promoter LSD-a na području San Franciska. Početkom šezdesetih godina preselio se u La Hondu, posed južno od San Franciska gde stvara prvu psihodeličnu komunu. Ovaj posed tada postaje okupljalište pesnika, muzičara i umetnika. Ovaj pisac je tu počeo sa praksom acid testtova, a svi oni koji bi želeli da učestvuju u tim testovima trebalo je da se obuku što luđe, i plate simbolični iznos od jednog dolara. Oni kojima je LSD podsticao kreativnost, imali su na raspolaganju muzičke instrumente sa kojima su mogli raditi šta su hteli, te su na taj način i stvorene neke od muzičkih grupa koje su i danas popularne. U La Hondi izdvajala se i grupa mladih zagovornika LSD-a, koji su sebe prozvali „Vesele šaljivdžije“, a njihov izgled i način života poslužili su kasnije i kao osnova hipi pokretu.

Književni klasik koji je prerastao u kultni film

Filmski klasik sa Džek Nikolsonom iz sedamdesetih godina prošloga veka predstavlja rimejk popularne Ken Kiziijeve knjige. Times magazin ovaj roman uvrstio je među 100 najboljih romana na engleskom jeziku u periodu od 1923-2005. godine, dok je BBC objavio da je on među 200 najvoljenijih romana ikada napisanih.

Naslov knjige potiče iz jedne dečije pesmice čiji deo teksta glasi: ’jedna se istoka hvata, jedna zapadnih zvezda, a jedna poleti preko kukavičjeg gnezda’’, što, iako možda ne od reči do reči isti kao i naslov romana na sprskom jeziku, stih i naslov knjige na engleskom su identični (one flew over the cuckoo’s nest), što će imati potpuno simbolično značenje na kraju romana. Radnja romana smeštena je u psihijatrijsku ustanovu u Oregonu, a sam narator romana je poglavica Bromden. Koji je u istoj ustanovi već deset godina i pati od halucinacija i paranoje. Pacijenti u ovoj ustanovi dele se na dve grupe. Akutne-koji mogu biti izlečeni i hronične -kojima nema pomoći pri izlečenju. Među njima bitnu ulogu igra i medicinska sestra, Ratčed koja predstavlja figuru negativca u ovom romanu. Sam roman pripovedan je u prvom licu, što je sa jedne strane lako za praćenje jer sam pripovedač nema komplikovan jezik. Postoje dve glavne teme su samom romanu, a to su opasnost žena i nevidljivost.

Žene su u ovom romanu predstavljene kao negativci, na čelu sa glavnom sestrom. Nevidljivost je druga glavna tema, a njena poenta u ovom romanu je upravo nevidljivost mentalno zaostalih osoba u samom društvu. Isto kao i u ovom romanu, pacijenti u psihijatrijskim ustanovama su odbačeni i izaboravljeni od samog društva. Ovaj roman na taj način predstavlja i sliku SAD tokom prošlog veka pretočenu u psihijatrijsku ustanovu.

Ken Kizi bio je pisac čiji su romani poput ovog predstavljali poziv društvu da se otrgne i obrati pažnju na neke pomalo zaboravljene sfere. Čak i njegovo poslednje delo, u kom poziva ljude na mir nakon napada na Trgovinski centar, napisano 2001.godine neposredno pre smrti nosilo je takvu poruku.

Foto: Laguna