SVETI SAVA - SVETO SLOVO SRPSKE PISMENOSTI

Tako je već sa šesnaest godina, potpuno pismen i upoznat sa delima ranohrišćanske i staroslovenske kniževnosti, pobegao je na Svetu Goru i tamo se zamonašio sa jednim idealom, da živi životom starih hrišćanskih svetaca i mučenika.

Ovde se ugasio život Rastka Nemanjića i počinje život monaha Save.

Život Svetog Save nakon zamonašenja

U Vatopedu, koji je bio Savin dom narednih sedam godina, Sava se posvetio monaškom životu gde je imao prilike da se bliže upozna sa različitim delima grčke bogoslovske i crkvenopravne književnosti.

Ovaj rani boravak na Svetoj gori imao je značajnog uticaja u formiranju Savine ličnosti gde se formirala njegova religioznost i njegovo shvatanje hrišćanstva.

Spisi govore da je Sveti Sava posedovao „rečitost i veliku lakoću u razvijanju osnovne misli“, a u pismima i besedama se pokazuje kao osećajan čovek pitomog karaktera. Opisi savremenika i pisaca bliskih njegovom vremenu ga prikazuju kao čoveka „ viših intelektualnih sposobnosti, uporne volje i plahe prirode“.

U ovom period su se formirali uzori na osnovu kojih će organizovati manastirski i crkveni život u Srbiji. 

Kako je vera ponovo vezala sina i oca

Kada je Rastko imao oko šesnaest godina, tačnije 1191. godine otišao je na Svetu Goru u jedan od najznačajnijih centara istočnopravoslavnog monaštva, gde se zamonašio. Iako spisi govore da se župan teško mirio sa odlukom sina da postane duhovnik, nakon nekoliko godine odlučio je da poseti sina na Svetu Goru. 

Iz političkih ali i religijskih razloga, predao je vlast svom sinu Stefanu Nemanjiću, zamonašio se u Studenici i kao monah Simeon otišao kod Save.

Monaški put Svetog Save i njegovog oca Svetog Simeona

Živeći astetski život u skladu sa stradanjima ranih mučenika i hrišćana, Simeon i Sava su zatražili od grčkog cara zemlju i dozvolu za izgradnju manastira. Opasan visokim bedemima, nastao je Hilandar,j edno od najvećih srpskih svetilišta.

U njemu je Sava napisao “Hilandarski tipik” u kome je opisao pravila po kojima bi kaluđeri trebalo da se vladaju i u koji je utkao sve svoje iskustvo i shvatanje monaškog života.
 

Sveti Sava nije zaboravljao na svoju zemlju ni na svoju braću

Nakon smrti Stefana Nemanje, tada već Simeona Sava je saznao da njegov najstariji brat Vukan oteo presto bratu i dotadašnjem županu Stefanu Prvovenčanom, i da je u zemlji je nastalo teško stanje.

Kako bi izmirio braću, Sava je došao u Srbiju sa moštima Simeona i nad očevim telom u Studenici, pomirio Stefana i Vukana.

Tada je sa Stefanom počeo da gradi jedan od svojih istorijskih doprinosa Srbiji, manastir Žiču.

Životna dela i zasluge Svetog Save

Nakon očeve smrti Sava je pošao na putovanje u Srbiju sa Simeonovim moštima i u pratnji grupe hilandarskih kaluđera, gde je Simeon sahranjen. Nedugo zatim, Sava je postavljen za igumana Studenice.

Za Studenicu je napisao tipik koji je zapravo predstavljao nešto izmenjeni Hilandarski tipik. Tada je otpočeo i Savin ktitorski rad u Srbiji. Za vreme svog boravka u Studenici, Sava je pored službe napisao i opširno Simeonovo žitije koje predstavlja istaknuto delo srpske srednjovekovne književnosti.

Kao iguman najznačajnijeg manastira u Srbiji Sava je morao da se uključi i u državničke poslove. Po upustvima brata Stefana učestvovao je u diplomatskim misijama gde je uspevao da od neprijatelja napravi dobre prijatelje.

Sveti Sava je 1219. godine u Nikeji izdejstvovao autokefalnost srpske pravoslavne crkve kod nikejskog despota Teodora Laskarisa i patrijarha Manojla Sarantena čime je učinio svoje životno deo i upisao se duboko u istoriju srpskog naroda. Kada se vratio u Srbiju, odredio je Žiču kao središte nove Srpske arhiepiskopije, a njegovi hilandarski tipici poslužili su kao putokaz u ponašanju monaštva.

Dva puta išao na hodočašća na kojima je obilazio Palestinu, Jordan. 

Sveti Sava- život nakon smrti

Pri povratku sa drugog hodočašća, Sveti Sava je preminuo u Trnovu u Bugarskoj 1236. godine, a kralj Vladislav je preneo njegovo telo u manastir Mileševa.

Mnogo godina kasnije, krajem 16. veka, kada su Osmanlije zavladale ovim prostorima, zbog sopstvenog straha od uticaja koji je Sava imao i nakon smrti, Sinan paša je preneo njegove mošti u Beograd i spalio ih, 1594. godine.

Preostala šaka leve ruke dugo je čuvana u manastiru Svete Trojice kod Pljevalja, a sada se nalazi u manastiru Mileševi kod Prijepolja. Prema nekim svedočanstvima, mali prst je 1680. godine prenesen u Peć.

Mnogo godina nakon tog događaja, 1775. Sava je proglašen za sveca.

U čast svetitelja, na mestu gde su spaljene njegove mošti, na Vračaru, podignut je veliki hram svetog Save, jedno od najvećih pravoslavnih svetilišta na planeti.

Zanimljivosti:

Svi znamo da se 27. januara slavi Sveti Sava školska slava. Ali malo ko zna da je 1823. godine taj dan proglašen za školsku slavu po naredbi kneza Miloša Obrenovića. Tada sve škole pripreme priredbe i uz Svetosavsku himnu odaju počast velikom svetitelju.

Kako biste se bolje upoznali sa širokim asortimanom dela o Svetom Savi, pogledajte našu ponudu a mi smo tu za vas na samo jedan klik.