UPOZNAJTE KRALJA PETRA I KARAĐORĐEVIĆA

Narodu draži kao “čika Pera” sa sobom je nosio odličije pozitivne političke ličnosti.

Težio je oživljavanju demokratije, zalagao se za ustavno uređenje zemlje, i bio pobornik liberalne politike.

Rani dani Petra I Karađorđevića

Petar Karađorđević je bio unuk Karađorđa i sin Perside i kneza Aleksandra Karađorđevića. Petar je osnovnu školu i gimnaziju završio u Beogradu, a dalje školovanje je nastavio u Švajcarskoj. Potom se upisuje u čuvenu Vojnu akademiju Sen-Sir, koju završava 1864. godine. 

Politički progon nije gasio borbeni duh Petra I Karađorđevića

Kako su se, posle ubistva kneza Mihaila u maju 1868.godine, politički krugovi bliski dinastiji Obrenović priključili tada novom srpskom Ustavu, porodici Karađorđević se zabranjuje povratak u otadžbinu i oduzima sva imovina.

Ipak, Petra to nije sprečilo da već 1870. godine, kao mladi francuski oficir, učestvuje u Francusko-pruskom ratu, u kome biva i zarobljen. Petar Karađorđević se iz pruskog zarobljeništva spasao bekstvom. 

Život kralja pre povratka na presto

U leto 1883. godine oženio se kneginjom Zorkom, najstarijom kćerkom crnogorskog kneza Nikole.

U tom braku imali su petoro dece od kojih su dvoje preminuli kao bebe. Zbog lošeg materijalnog položaja, knežević Petar prodao je kuću u Parizu 1894, i preselio se sa porodicom u Ženevu.

Njegovi kontakti sa ljudima iz Srbije nikada nisu prestajali, pre svega sa Nikolom Pašićem, prvakom Radikalne stranke i sa Aleksom Žujovićem, članom Radikalne stranke.

Godine 1900. godine pokušao je da se sporazume sa kraljem Aleksandrom Obrenovićem o priznavanju kneževske titule i povraćaju oduzete imovine, ali bezuspešno. Knežević Petar je još više pojačao svoju političku aktivnost za povratak u Srbiju. 

Godine 1901.godine, nastojao je da stupi u bliže odnose sa Austrougarskom, nudeći joj svoj politički program.

Povratak loze Karađorđevića na tron Srbije

Nakon Majskog prevrata, ubistva Aleksandra Obrenovića 1903.godine, i zbacivanjem dinastije Obrenović stvorili su se uslovi da se u Srbiji uvede parlamentarni režim u kome je sve važnije odluke donosila Narodna skupština.

Zahvaljujući ustavu koji je predložen još 1889. godine i liberalnim zakonima posle 1903.godine Srbija je postala jedna od država sa najvećim procentom stanovnika koji imaju pravo da glasaju na izborima.

Narodna skupština je sredinom juna 1903. godine za kralja izabrala Petra I Karađorđevića.

Petar Prvi Karađorđević krunisan je 21. septembra 1904. godine, sto godina od Prvog srpskog ustanka koji je njegov deda Karađorđe poveo protiv Turaka.

Narodna skupština je „kraljeubice” oslobodila odgovornosti, a novi kralj Petar I njih je zadržao u službi na dvoru. Kako nije postupio po zahtevu Rusije da se izvrši istraga protiv zaverinika, Kralj Petar I je ipak morao istaknute zaverenike udaljiti sa dvora i da im druge službe.

Među istaknutim zaverenicima bili su važni članovi tajne revolucionarne organizacije “Crna ruka.”

Istovremeno, u spoljnoj politici Srbija je popravljala svoje odnose sa članicama Antante mada otežano jer je Velika Britanija tražila kazne za ubice kralja Aleksandra Obrenovića. Međutim, situacija se pogoršavala sa Centralnim silama.

Posle 11 godina vladavine - 24. juna 1914.godine kralj Petar je preneo kraljevska ovlašćenja na sina, prestolonaslednika Aleksandra, zbog navodne bolesti.

Ipak, formalno je ostao srpski kralj do smrti, iako je suštinski državom upravljao njegov sin.

Kralj Petar u Velikom ratu - do kraja uz svoje trupe

Posle pobede srpske vojske u Kolubarskoj bici, decembra 1914. godine na srpskom frontu do početka jeseni 1915.godine zavladalo je zatišje. Međutim, pod komandom feldmaršala Augusta Makenzena, pokrenuta je najveća ofanziva na Kraljevinu Srbiju.

Uprkos krajnjem požrtvovanju srpske vojske, austrougarska i nemačka vojska naterale su srpske trupe na povlačenje prema Južnoj Srbiji, dok su bugarske armije prodrle u dolinu Južne Morave kod Vranja i zauzele Kumanovo, Štip, Skoplje, i onemogućile povlačenje srpske vojske prema grčkoj granici.

Usled takve neizbežne situacije, Vrhovna komanda srpske vojske 24. novembra 1915. godine odlučila je da se trupe vojske povuku preko Crne Gore i Albanije na Jadransko more. 

Kralj Petar je delio sudbinu vojske i naroda.

Njegova mirna hrabrost hrabrila je vojnike. Dok je prolazio, često su se, dok su mogli postrojavali se u red i pozdravljali ga. On nije mogao da se pomiri sa tim da napusti svoje trupe i išao je kroz logore, razgovarajući najradije sa starima njegovih godina, izražavajući se isto kao i oni, raspitivao se o njihovim familijama i o njihovim selima.

Uz kralja Petra, bio je tada i njegov sin, vrhovni komandant srpske vojske regent Aleksandar Karađorđević. Iako ozbiljno bolestan, kralj Petar je odbio ponudu saveznika da bude upućen na lečenje u Brindizi, u Italiji. Ostao je uz svoju vojsku i narod.

Sećanje na kralja Petra I Karađorđevića

Kralj Petra će ostati poznat po tome što je Srbija je tokom njegove vladavine doživela privredni rast i demokratski razvoj, a on je ostao upamćen kao pošten vladar. Mesto najpopularnijeg srpskog monarha je Čika Pera, kako ga je narod od milošte zvao, stekao i pobedama u Balkanskim ratovima I u Prvom svetskom ratu, posle koga je nastala velika država - Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, kasnije Jugoslavija.

On je omogućio ulazak stranog kapitala u Srbiju, razvoj industrije, zanatstva i trgovine, kao i otvaranje Univerziteta u Beogradu.
Uz nadimak “Čika Pera” u narodu su se mogi čuti I “Oslobodilac” i “Stari kralj”.

Jedna anegdota i istorijska činjenica koja mnogo govori o karakteru čoveka koji je predvodio presto Srbije u vreme Velikog rata. Naime, kada se kao kralj s jednim građaninom sporio oko vlasništva nad parcelom zemljišta i nakon što je izgubio spor, tražio je da se unapredi sudija koji je doneo takvu presudu.

Sećanje na kralja Petra danas u Srbiji živi u imenima ulica, trgova, škola, stadiona. Mrkonjić grad u Republici Srpskoj je dobio ime po njemu a i Zrenjanin se pre Drugog svetskog rata zvao Petrovgrad.

U Parizu se po njemu zove jedna avenija.

ZANIMLJIVOST:  

Kada je godine 1875. “pukla Nevesinjska puška” i izbio ustanak protiv Osmanskog carstva u Hercegovini i Bosanskoj krajini, Petar Karađorđević se pridružio kao dobrovoljac pod pseudonimom “Petar Mrkonjić” kako ne bi bio otkriven od strane Obrenovića.

Iz tog razloga i danas varoš u jugozapadnom delu Republike Srpske, u znaka sećanja na Karađorđevića, nosi ime Mrkonjić Grad.